Voorjaarsexcursie 18 april 2009

Op zaterdag 18 april 2009 was het zover. De uitgestelde busreis naar Groningen vindt echt plaats. We gaan naar Heiligerlee en Bourtange met prachtig weer. De hele dag schijnt het zonnetje heerlijk. Na een kleine vertraging door een foutje in een email vertrekken door het mooie West-Friesland, over de Afsluitdijk en dan door Friesland met zijn kop hals romp boerderijen naar het vroegere oostelijk deel van Nederlands Friesland, dat is Zuidoost Groningen. 
Heiligerlee

We kennen deze plaats uit onze Vaderlandse Geschiedenisles. Op 23 mei 1568 begint de Tachtigjarige Oorlog met een overwinning van de legers van de Nassaus, waarbij broer Adolf het leven liet. Op het monument en in het Wilhelmus lezen we: Graef Aldolf is ghebleven, in Vriesland in de slaech. In Heiligerlee worden we gastvrij ontvangen door de mensen van de Stichting Klokkengieterij museum. We zien een film in de oude gieterij. We zitten bovenop de gietkuil en zien de oven, die met twee wagons turf wordt gestookt tot 500 graden. Dan wordt de bronslegering in de mallen gestort. Na het afkoelen wordt de mal weggehakt en verschijnt de kerkklok. De klok wordt gestemd door de directeur met een absoluut gehoor, ondanks alle herrie in de werkplaats. De film en de werkplaats geven samen een goed beeld hoe de productie verloopt. De regels van de ARBO worden zeker niet toegepast. Er komt veel hitte, stank en herrie bij het proces te pas. We dronken de koffie met gebak. We hoorden de klokken in het museum en hebben daarna een gietdemonstratie gezien, waarbij een tinnen klokje wordt gegoten. In de winkel heb ik bronzen klokje gekocht. 

Bourtange

Het tweede deel van de excursie brengt ons naar Bourtange, een kleine vestingplaats van zo n 400 jaar oud. Willem van Oranje zag de belangrijkheid van de plaats in. In 1580 liet hij de vesting maken om de Spaanse legers die naar Groningen wilden tegen te houden. De eerst vesting was een aarde omwalling. Later is het een echte vesting geworden. Een paar eeuwen later is het geschut zover ontwikkeld dat een vesting nutteloos werd. In 1851 werd de vesting officieel opgeven. De Vrienden van Bourtange hebben in fasen de oude vesting herbouwd naar zijn grootste omvang in 1742. 
Een tange is een zandrug, in dit geval twee karrensporen breed. Hij werd door de boeren onderhouden, vandaar boerentange. De legerofficieren spraken Frans, zij maakten er Bourtange van, dat klinkt beter. 
Via de Vriesse Poort wandelen we de het jaar 1742 binnen. De Westerwoldse koffietafel staat voor ons klaar in s Lands Huys. De koffie wordt opgediend in kraantjeskannen met pootjes en inderdaad viel een kan om in de schoot van een deelneemster. In allerijl is zij kundig geholpen door het personeel. De Vrienden van Bourtange hebben geweldig werk verricht om de vesting in staat terug te brengen. De gids Antje heeft ons bekwaam rondgeleid met veel verhalen over de historische achtergronden en over de gebouwen en de wallen met de secreten. Haar dochter stond ons te woord in de Synagoge gesticht door Poolse joden. In het middenruimte is een Mikwa, dat is een reinigingsbad waarin mensen worden ondergedompeld. De film in de achterzaal van de Synagoge geeft daarover een goed beeld. Een wandeling in het zonnetje brengt naar zaal De Poort. Daar hebben we de film gezien over de geschiedenis van het vestingstadje. Op het dorpspleintje heb ik een een tinnen werkmannetje gekocht. 
De thuisreis begon wat later. Toch kiezen we voor de toeristische route door het mooie Groningerland. Op weg naar Zurich voor de laatste stop en zo op huis aan na een prachtige dag. 
Het is Fryslan Boppe , maar Er gaat niets boven Groningen. 

Johan Mengers